HAYVANI NATIK GİBİ

 (BİR MAHİYETİ MÜCEREDENİN)

KÜÇÜK VE BÜYÜK EFRADINA

NİSBETİ BİRDİR NE DEMEKTİR 

 Konuşan hayvan tabiri mücerret bir mahiyettir. Genel bir tanımlamadır, vücut bulmuş , gözle görünen,  müşahhas bir hayvanı veya insanı ifade etmez . Ne olduğundan ve içeriğinden bahis eder.  Hayvan-ı natık tabiri havada uçtuğunu gördüğümüz bir kuş için de geçerli iken binlerce kuş içinde aynı tabiri kullanabiliriz. Mahiyet, iç, öz soyut bir kavram olduğu için sınırsız sayıda varlığa nispet edilebilir. Örneğin inek ifadesi bir ineğe işaret etmek için kullanırken  milyarlarca inek içinde aynı inek ifadesi kullanılabilir.

Bu meselede ilahi kudretin bir özelliği anlatılmaktadır. İnsanların  ve diğer yaratılanların kudretlerinde  sınırlılık özellikleri görmekteyiz. Eşyanın mülk diye tabir edilen görünen yüzünde zıtlıklar bulunmaktadır; azlık çokluk, ağırlık hafiflik, küçüklük büyüklük ve zaman gibi daha  bir çok  özellikler canlıların kudretini sınırlandırmaktadır. Örnek olarak  bu kanunla insana bir elmayı kaldırmak kolay gelirken binlerce elmayı kaldırmak imkansız hale gelmektedir. Fakat sınırsız , mutlak , maddeden mücerret ve diğer bütün varlıkların kısıtlı özelliklerinden sıyrılmış olan yaratıcının kudreti bu saydığımız sınırlılık özelliklerine bağlı kalmamaktadır. Onun için bir ile bin aynı mesafede kalmakta zaman kısıtlamasına takılmamakta ve eşyanın en küçük cüzüne kadar ulaşmaktadır.

Örneğin balıklara baktığımızda iğne gibi küçük bir yapıya sahip olması veya balina gibi büyük bir yapıda olması balık olma özelliğini kayıp ettirmiyor Kudret-i ezeli küçüğüne de büyüğünede balık olma özelliğini takmış  suda yaşamasını sağlamaktadır.